راه اندازی استارتاپ و رشد آن از ایده تا اجرا
استارتاپ‌ها کسب و کارهایی هستند که رشد سریعی دارند و باعث ایجاد فرصت‌های جدیدی می‌شوند. اگر فردی با انگیزه، شور و اشتیاق، خلاق و سازگارید و یک ایدۀ عالی تجاری دارید، گزینه‌ای مناسب برای راه اندازی استارتاپ هستید.
اما قبل از انجام هر کاری باید با مسیر رشد استارتاپ آشنا شوید تا امکان برنامه‌ریزی کسب و کاری، رعایت اصول بازاریابی و اجرای استراتژی‌ها را برای موفقیت استارتاپ‌تان داشته باشید.
در ادامه به بررسی مسیر راه اندازی استارتاپ و رشد آن می‌پردازیم. این راهنما کمک زیادی به کارآفرینان جوان می‌کند تا به اهداف‌شان، خیلی سریع دست پیدا کنند.
۱۰ گام کلیدی برای راه اندازی استارتاپ و رساندن آن به رشد حداکثری
مسیر رشد استارتاپ پیچیده و پر از چالش‌های ناشناخته است. اگر فردی هستید که تحمل ابهام زیادی دارید و برای رسیدن به موفقیت همۀ تلاش خود را انجام خواهید داد، راه اندازی استارتاپ گزینه‌ای ایده‌آل برای رشد شخصیتی و کسب و کاری شما خواهد بود.
۱. مهارت‌های مورد نیاز برای راه اندازی استارتاپ
برای اینکه مسیر رشد استارتاپ به درستی و با سرعت مناسبی طی شود، لازم است تا کارآفرینان با مهارت‌های مورد نیاز آشنایی کافی داشته باشند. راه اندازی استارتاپ برای افراد ضعیف مناسب نیست. چنین کسب و کارهایی بیش از هر چیزی به فداکاری بنیان‌گذاران نیاز دارند.
اگرچه امروزه انواع گوناگونی از کارآفرینان وجود دارند، اما تعدادی از ویژگی‌های مشترک در بین اغلب بنیان‌گذاران مشاهده می‌شود. خصوصیاتی نظیر اشتیاق، خلاقیت، انگیزه، انضباط شخصی، سازگاری و ریسک‌پذیری در هر کارآفرینی که قصد تاسیس یک استارتاپ را دارد باید وجود داشته باشد.
بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها باید قدرت درک مشکلات و چالش‌های موجود در صنعت‌شان را داشته باشند تا نسبت به سایر رقبا یک مزیت رقابتی را ایجاد کنند. اگر هنوز تردید دارید که برای کارآفرینی استارتاپی مناسب هستید یا نه، با دادن آزمون استعداد کارآفرینی تا حدود زیادی به ابعاد شخصیتی و مهارت‌های نرم خود در این زمینه پی خواهید برد.
۲. توسعه ایده
راه اندازی استارتاپ بدون داشتن یک ایده مشخص شکل نمی‌گیرد. بهترین مکان برای ایده‌پردازی، محیط اطراف خود فرد کارآفرین است. کارآفرینان موفق به جزئیات توجه زیادی دارند. آن‌ها با مشاهده محیط اطراف و چالش‌های پیش‌رو به ایده‌هایی خلاقانه می‌رسند.
البته ایده‌های آن‌ها در بسیاری از مواقع به‌سادگی قابل اجرا نیستند و آن‌ها برای تحقق بخشیدن به طرح خود نیاز به یادگیری، تجربه کردن و بهبودهای مستمر هستند. مفهوم استارتاپ ناب (Lean Startup) از همین جا شکل می‌گیرد.
اغلب ایده‌های استارتاپی به هدف حل مشکلی شکل می‌گیرند. ارائه راه‌حل‌های متنوع، مسیر رشد استارتاپ را شکل می‌دهد. آن‌ها در ادامه راه اندازی استارتاپ به محصولات یا خدماتی تبدیل می‌شوند که ارزشی را برای استفاده‌کنندگان خلق می‌کنند. بنیان‌گذاران در مراحل اولیه ایده‌پردازی یک محصول حداقلی بادوام (MVP) را عرضه می‌کنند و با کمک آن بازار هدف خود را شناسایی می‌کنند.
بررسی چشم‌انداز بازار در قبال ایده
قبل از راه اندازی استارتاپ، وضعیت چشم‌انداز آن صنعت را به‌طور دقیق بررسی کنید:
- نحوه تامین مالی؛
- اندازه بازار و جمعیت‌شناسی؛
- چشم‌انداز رقابتی؛
- ساختار بازار؛
- میزان رشد قابل پیش‌بینی.
هدف از این کار، شناسایی فرصت‌های ارزشمند در مسیر رشد استارتاپ است.
اعتبارسنجی ایده استارتاپی
مسیر رشد استارتاپ، زمانی شکل درستی به خود می‌گیرد که ایده‌ها با دقت بالایی اعتبارسنجی (Validate) شوند. برای اعتبارسنجی چند راه وجود دارد:
- با مشتریانی صحبت کنید که احتمال خرید محصول یا خدمت شما را دارند. اصلاح ارزش پیشنهادی به مشتریان در این مرحله هزینه کمتری برای استارتاپ خواهد داشت؛
- از ابزارها و نرم‌افزارهای موجود برای ارزیابی داده‌ها و کشف نیازهای بازار و صنعت استفاده کنید؛
- از شتاب‌دهنده‌ها (Accelerators) یا جوامع استارتاپی برای شبکه‌سازی با دیگر کارآفرینان، طوفان فکری و اعتبارسنجی داده‌ها استفاده کنید.
۳. ترسیم نقشه راه اندازی استارتاپ
با نوشتن یک طرح کسب و کار (Business Plan) شروع کنید و در آن به تمامی عناصر کلیدی کسب و کار فکر کنید. با توجه به مرحله سرمایه‌گذاری و هدف طرح کسب و کار، انواع مختلفی از بیزینس‌پلن‌ها وجود دارند. در مرحله ایده‌پردازی از یک طرح تجاری غیررسمی استفاده کنید:
- بوم مدل کسب و کار (Business Model Canvas): که در آن تمامی جنبه‌های کلیدی راه اندازی استارتاپ به‌صورت تجسمی بررسی می‌شوند. مشتریان، ارزش پیشنهادی، زیرساخت، مدل‌های درآمد و مدل‌های هزینه؛
- بوم ناب (Lean Canvas): اقتباسی از بوم مدل کسب و کار است. مشکل، راه‌حل، مشتریان، ارزش پیشنهادی، شاخص‌های کلیدی عملکرد و مزیت رقابتی را مشخص می‌کند.
در ادامه مراحل راه اندازی استارتاپ و در مرحله جذب سرمایه‌گذار باید یک طرح تجاری رسمی برای ارائه به وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران بالقوه تهیه شود.
ارائه آسانسوری
مسیر رشد استارتاپ، مملو از اتفاقات مختلف است. بنیان‌گذاران برای راه اندازی استارتاپ باید ایده و برنامه خود را برای داوران، منتورها، سرمایه‌گذاران، شرکای تجاری، اعضای تیم و.. ارائه دهند.
ارائه آسانسوری یک زمین بازی مهم برای استارتاپ‌هاست که با کمک آن امکان متقاعد کردن دیگران را خواهند داشت. بنیان‌گذاران باید حتما اطلاعاتی درباره نحوه آماده‌سازی و ارائه آسانسوری را داشته باشند.
۴. ساخت تیم موسس استارتاپ
حالا در مسیر راه اندازی استارتاپ و رشد آن به مرحله رسیده‌اید که باید هم‌بنیانگذارانی را پیدا کنید و به تیم‌سازی بپردازید. هم‌بنیان‌گذاران وظیفه پر کردن شکاف‌ها و نیازها را برعهده دارند:
- شکاف‌های مهارتی؛
- تقویت تجربه رهبری؛
- شکاف‌های علمی؛
- تجارب راه اندازی استارتاپ؛
- امکان جذب سرمایه‌گذار و تسهیل روندهای قانونی؛
- شکاف‌های شخصیتی؛
- و..
در توافق بین بنیان‌گذاران باید تمامی انتظارات مشخص شود:
- نقش‌ها و مسئولیت‌ها؛
- سهم و سرمایه مورد انتظار؛
- حقوق صاحبان سهام؛
- تعهد زمانی.
نقش شبکه‌سازی در راه اندازی استارتاپ
شبکه‌سازی (Networking) یکی از تاثیرگذارترین ابزارها برای کارآفرینان است تا مسیر رشد استارتاپ خود را تسهیل کنند. از طریق شبکه‌سازی، منابع مختلفی در دسترس کارآفرینان قرار می‌گیرد. منتورها، سرمایه‌گذاران، مشاوران، هم‌بنیان‌گذاران، رهبران صنعت، جوامع آنلاین و.. از این طریق قابل شناسایی‌اند.
۵. راه اندازی رسمی استارتاپ
استارتاپ خود را نام‌گذاری کنید. توجه برندینگ از لحظه اول راه اندازی استارتاپ اهمیت دارد. تعیین علامت تجاری، نام دامنه، شعار برند، هویت بصری و.. از گام‌های اساسی در مسیر رشد استارتاپ است.
در گام بعدی یک ساختار تجاری برای استارتاپ خود تهیه کنید و میزان مالکیت هر یک از اعضا، ساختار حقوقی و نحوه شراکت تجاری را مشخص کنید. ثبت شرکت یا دریافت مجوزهای قانونی از مهمترین اقدامات در این مرحله است.
تعیین محل شرکت، نمایندگی‌ها، ساختار مالیاتی، تعیین فرمول استخدام کارکنان، دستمزد، حقوق و مزایا، بیمه، حفظ مالکیت معنوی و.. در همین گام باید انجام شود.
۶. جذب سرمایه‌گذار در ادامه مسیر رشد استارتاپ
راه اندازی استارتاپ به مراحل جدی‌تری رسیده و بنیان‌گذاران برای رشد نیاز به جذب سرمایه (Fund) دارند. آن‌ها تاکنون هزینه‌ها را از منابع شخصی، شتاب‌دهنده یا سرمایه‌گذاران فرشته تامین می‌کردند.
اما حالا به پول و منابع بیشتری نیاز دارند. در محله رشد بذری (Seed)، بسیاری استارتاپ‌ها از طریق بوت‌استرپ، وام‌های خانوادگی، وام‌های محدود بانکی، سرمایه‌گذاران خُرد یا تامین مالی جمعی (Crowd Funding) هزینه‌های خود را تامین می‌کنند. ولی در مسیر رشد آن‌ها به منابع بیشتری در ازای واگذاری بخشی از سهام خود نیاز دارند.
۷. راه‌اندازی سیستم حسابداری
حسابداری یک جنبه مهم و ضروری در راه اندازی استارتاپ است. داشتن سیستم حسابرسی به کسب و کار این امکان را می‌دهد تا:
- از عملکرد مالی خود آگاه باشد؛
- معیارها و اهداف را دنبال کند؛
- از ارزش استارتاپ آگاه شوند؛
- در انجام اهداف قانونی و مالیاتی، پرداخت حقوق کارکنان، تسویه بدهی‌ها یا طلب‌ها، مدیریت امور مالی و.. دچار مشکل نشوند.
۸. تقویت نام برند در راه اندازی استارتاپ
مسیر رشد استارتاپ به مرحله‌ای رسیده است که باید بر روی برندینگ، بازاریابی و توسعه بازار تمرکز بیشتری شود. طراحی لوگو، راه‌اندازی سایت و سئو آن، تقویت شبکه‌های اجتماعی، ارسال خبرنامه‌ها و.. به تعامل استارتاپ با مشتریان، شرکای تجاری، سهام‌داران، فعالان صنعتی و.. کمک می‌کند.
۹. داشتن تیم‌های تخصصی
تیم بخش جدایی‌ناپذیر از هر استارتاپی است که از روز اول در آن نقش دارد. اما محدودیت‌های مالی، مانع جذب همۀ استعدادها می‌شود. حالا که استارتاپ در مسیر رشد به توسعه رسیده است باید تیم‌های تخصصی تشکیل شوند تا توان اجرایی کسب و کار به حداکثر برسد.
تعیین شرح‌های شغلی، استعدادیابی، الزامات قانونی و قراردادها، فرهنگ سازمانی، ساختارهای منابع انسانی و.. از مهمترین اقدامات در این مرحله است.
۱۰. مقیاس‌پذیری در راه اندازی استارتاپ
یکی از ویژگی‌های ذاتی هر استارتاپی مقیاس‌پذیری (Scalable) آن است. در مسیر راه اندازی استارتاپ و توسعه آن بایستی بنیان‌گذاران بر روی مقیاس‌پذیری تمرکز داشته باشند تا فرصت‌های جدیدی در مقابل آن‌ها قرار گیرد.
مدل SMART برای اندازه‌گیری میزان رشد استارتاپ و مقیاس‌پذیر شدن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- تعیین معیارهایی که خاص باشند (S)؛
- قبال انرازه‌گیری باشند (M)؛
- قابل دستیابی باشند (A)؛
- مرتبط باشند (R)؛
- در زمان مشخصی به‌دست آیند (T).
سخن پایانی
راه اندازی استارتاپ کار سخت و دشواری است، اما با پیشرفت‌هایی که در مسیر رشد آن به‌دست می‌آید به بنیان‌گذاران انگیزه‌های کافی را برای تلاش و پشتکار می‌دهد. یک استارتاپ برای موفقیت بیش از هر چیزی به برنامه‌ریزی و مطالعات نیاز دارد تا امکان دستیابی به اهداف را داشته باشد.
