ناظمی، رییس سابق سازمان فناوری اطلاعات:سال ۱۴۰۳ را می‌توان سال «اکوسیستمی بدون بنیان‌گذاران» نامید!
امیر ناظمی، رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات، با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس، سال ۱۴۰۳ را سال «اکوسیستمی بدون بنیان‌گذاران» نامید. به گفته او، بسیاری از شرکت‌های بزرگ استارتاپی ایران اکنون بدون بنیان‌گذاران خود فعالیت می‌کنند. در ادامه یادداشت ناظمی را درباره این پدیده می‌خوانیم.
🔹 موج خروج بنیان‌گذاران از استارتاپ‌های بزرگ
از میلاد منشی‌پور در تپسی گرفته تا مهدی شهیدی و حامد منصوری در آپ و سعید رحمانی در سرآوا، خروج بنیان‌گذاران از شرکت‌های استارتاپی به یک روند پرتکرار تبدیل شده است. این موج شامل دیگر بازیگران مهمی مانند تپسل، کافه‌بازار و چندین استارتاپ دیگر نیز می‌شود که همچنان در حال مذاکره برای تغییر سهامداران خود هستند.
🔹 آیا خروج بنیان‌گذاران امری غیرمتداول است؟
بنیان‌گذاران در سراسر جهان ممکن است در دوره‌ای از کسب‌وکار خود از استارتاپ خارج شوند، اما آنچه که در اکوسیستم ایران نگران‌کننده است، فراگیری این پدیده و تأثیر آن بر آینده نوآوری است. ناظمی دلایلی را مطرح می‌کند که نشان می‌دهد این روند برای اکوسیستم استارتاپی ایران نشانه‌ای منفی محسوب می‌شود:
- عدم حضور بنیان‌گذاران در نقش‌های کلیدی پس از خروج: برخلاف روندهای جهانی که بنیان‌گذاران پس از خروج در نقش‌هایی مانند فرشته کسب‌وکار (Business Angel )، عضو هیئت‌مدیره یا هدایت پروژه‌های نوآورانه باقی می‌مانند، در ایران آن‌ها از اکوسیستم فاصله می‌گیرند.
- افزایش سهم نهادهای خصولتی: سهامداران جدید عمدتاً نهادهای وابسته به بخش عمومی (خصولتی) هستند که تصمیم‌گیری‌هایشان بر پایه منطق اقتصادی نیست، بلکه بر اساس سیاست‌های حاکمیتی اداره می‌شوند.
- مدیریت غیراستارتاپی جایگزین می‌شود: این نهادها از ساختارهای مدیریت نوآوری بی‌بهره‌اند و به جای نگاه توسعه‌محور، استارتاپ‌ها را به‌عنوان “گاو شیرده” می‌بینند، نه یک “ستاره” که نیاز به سرمایه‌گذاری برای رشد دارد. این امر باعث کاهش سرمایه‌گذاری روی نوآوری خواهد شد.
- کاهش توان اکوسیستم برای نوآوری و خرید استارتاپ‌های جدید: استارتاپ‌های بزرگ با دارا بودن داده، تجربه و کاربران گسترده می‌توانند از طریق ادغام و خرید (M&A) به نوآوری کمک کنند. اما خروج بنیان‌گذاران و عدم دانش کافی سهامداران جدید باعث کاهش توان اکوسیستم در این حوزه خواهد شد.
- چالش بحران هویت: هویت یک استارتاپ به بنیان‌گذاران آن وابسته است. خروج آنان یک خلا هویتی بزرگ ایجاد می‌کند که می‌تواند به افت رشد، کاهش اعتماد کاربران و حتی بی‌ثباتی شرکت منجر شود.
🔹 چرا خروج بنیان‌گذاران این‌قدر گسترده شده است؟
به گفته ناظمی، فشارهای نهادهای امنیتی و رویکردهای خصولتی به استارتاپ‌ها یکی از عوامل اصلی این اتفاق است. این نهادها از روش‌های مختلفی برای کنترل استارتاپ‌ها و خروج بنیان‌گذاران استفاده می‌کنند:
- ایجاد تنگنا و فشار بر بنیان‌گذاران: مسدودسازی مسیر رشد استارتاپ‌ها، جلوگیری از ورود آن‌ها به بورس و محدودیت‌هایی که بنیان‌گذاران را مجبور به ترک کشور می‌کند.
- تمایل به کنترل داده‌ها و فعالیت استارتاپ‌ها: نهادهای امنیتی علاقه دارند داده‌های این پلتفرم‌ها را در اختیار داشته باشند و به همین دلیل، ساختارهای مدیریتی آن‌ها را تغییر می‌دهند.
- تملک و مصادره توسط نهادهای خصولتی: بسیاری از این استارتاپ‌ها به دست نهادهای وابسته به بخش‌های نظامی و امنیتی می‌افتند که منطق مدیریت آن‌ها متفاوت از مدل‌های رایج کسب‌وکار است.
🔹آینده اکوسیستم استارتاپی ایران چه خواهد شد؟
با تداوم خروج بنیان‌گذاران، ورود نهادهای غیرخصوصی به ساختار مدیریتی استارتاپ‌ها و کاهش سرمایه‌گذاری در نوآوری، چشم‌انداز اکوسیستم استارتاپی ایران با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. این اتفاق می‌تواند شتاب نوآوری را کاهش دهد و مسیر رشد کسب‌وکارهای نوپا را مسدود کند. آیا این روند متوقف خواهد شد یا همچنان شاهد خروج بیشتر بنیان‌گذاران خواهیم بود؟
دیدگاهتان را بنویسید