سبزشویی (Greenwashing) چیست و آیا لازم است از آن دوری کنیم؟

شاید برای شما هم سوال باشد که سبزشویی چیست؟ سبزشویی به روندی اشاره دارد که در آن شرکت‌ها با بهره‌گیری از تبلیغات و بازاریابی، خود را به‌عنوان حامیان محیط زیست معرفی می‌کنند، درحالی‌که واقعیت این است که فعالیت‌های آن‌ها احتمالا آسیب‌های جدی به کره زمین وارد کند.

این عمل خصوصا در عصر کنونی که توجه عمومی به موضوعات زیست‌ محیطی در حال افزایش است، به یک استراتژی متداول برای افزایش فروش و جذب مشتری تبدیل شده است. شرکت‌ها با بهره‌برداری از تمایلات مثبت مصرف‌کنندگان نسبت به محصولات دوستدار محیط زیست، سعی می‌کنند تصوری غلط از فعالیت‌های خود ارائه دهند و در نتیجه، آسیب‌های واقعی به طبیعت را نادیده بگیرند.

در واقع، Greenwashing  یک نوع فریب‌کاری است که نه‌تنها اعتماد مصرف‌کنندگان را به محصولات دچار چالش می‌کند بلکه می‌تواند به تخریب محیط زیست نیز منجر شود. با توجه به افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت حفظ محیط‌زیست، بسیاری از مشتریان به دنبال خرید محصولاتی هستند که اثرات مثبت‌تری روی کره زمین دارند.

به همین دلیل، شرکت‌ها به دنبال راه‌هایی هستند تا در این زمینه خود را موجه نشان دهند؛ حتی اگر واقعیت خلاف این باشد.

سبزشویی چیست؟

در این قسمت باید به پاسخ سوال اصلی‌ یعنی سبزشویی چیست برسیم. سبزشویی به‌عنوان یک مفهوم جدید و نگران‌کننده در دنیای تجارت به ‌شمار می‌آید. این اصطلاح به فعالیت‌هایی اشاره دارد که شرکت‌ها به‌منظور بهبود تصویر زیست‌ محیطی خود و جذب مشتریان، به دروغ خود را به‌عنوان حامیان محیط زیست معرفی می‌کنند.

در واقع، آن‌ها با ایجاد تصورات غلط درباره محصولات خود تلاش می‌کنند تا ظاهری سبز و پایدار به خود بگیرند؛ درحالی‌که ممکن است محصولاتشان آسیب‌های جدی به محیط زیست وارد کنند. این پدیده خصوصا در سال‌های اخیر با توجه به افزایش حساسیت مردم نسبت به مسائل محیط زیست، رشد چشمگیری داشت.

انواع مدل‌های سبزشویی

همان‌طور که اشاره کردیم، سبزشویی به فرایندی اشاره دارد که در آن شرکت‌ها سعی می‌کنند با استفاده از ادعاهای غیرواقعی یا گمراه‌کننده، خود را به‌عنوان حامیان محیط‌زیست معرفی کنند. در ادامه به معرفی مدل‌های Greenwashing می‌پردازیم.

سبزشویی انتقالی (Greenshifting)

این نوع سبزشویی به فرایندی اشاره دارد که در آن شرکت‌ها مسئولیت تغییرات زیست محیطی را به دوش مشتریان می‌اندازند. به‌عبارت‌دیگر، آن‌ها سعی می‌کنند با توجه به رفتارهای مصرف‌کنندگان، خود را از هرگونه مسئولیتی مبرا کنند.

سبزشویی برچسبی (Greenlabeling)

سبزشویی برچسبی به استفاده از عبارات و برچسب‌های محیط‌زیستی غیرواقعی بر روی محصولات اشاره دارد. عباراتی مانند “دوستدار محیط‌زیست” یا “طبیعی” در حالی بر روی کالاها درج می‌شود که هیچ ارتباط واقعی با ویژگی‌های آن‌ها ندارند.

سبزشویی شستشویی (Greenrinsing)

سبزشویی شستشویی به تغییر مکرر اهداف زیست محیطی شرکت‌ها اشاره دارد که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا از تعهدات خود شانه خالی کنند. به عبارتی، شرکت‌ها اهداف بلندپروازانه‌ای تعیین می‌کنند که هرگز به آن‌ها دست نمی‌یابند و در نتیجه از فشارها و انتقادات مربوط به عملکرد خود فرار می‌کنند.

سبزشویی جمعیتی (Greencrowding)

این مدل سبزشویی به زمانی اطلاق می‌شود که شرکت‌ها به عضویت سازمان‌های محیط‌زیستی درمی‌آیند؛ اما در عمل هیچ تغییرات قابل توجهی را اعمال نمی‌کنند.

سبزشویی نوری (Greenlighting)

سبزشویی نوری به وضعیتی اشاره دارد که در آن شرکت‌ها ویژگی‌های زیست محیطی یک محصول یا اقدام خاص را به طور ویژه‌ای برجسته می‌کنند.

بیشتر بخوانید: لیست بهترین استارتاپ‌های کشاورزی فعال در بازار ایران

سبزشویی خاموشی (Greenhushing)

این مدل به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن تیم‌های مدیریتی شرکت‌ها عمدا پیشرفت‌ها و اقدامات محیط‌زیستی خود را پنهان می‌کنند. هدف از این کار دوری از نظارت سرمایه‌گذاران و نهادهای نظارتی است.

سبزشویی چگونه اتفاق می‌افتد؟

به نظر شما دقیقا سبزشویی چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟ سبزشویی به روندی اطلاق می‌شود که در آن شرکت‌ها با استفاده از تاکتیک‌های مختلف سعی در بهبود تصویر زیست محیطی خود دارند، درحالی‌که عملا به محیط زیست آسیب می‌زنند. این فرایند از دهه ۱۹۸۰ به‌تدریج شکل گرفته و امروزه شناسایی آن برای مصرف‌کنندگان کم‌اطلاع، سخت‌تر از همیشه شده است.

یکی از رایج‌ترین روش‌های سبزشویی، افشای انتخابی اطلاعات محسوب می‌شود. شرکت‌ها به طور عمدی حقایق مثبت محیطی محصولات خود را برجسته می‌کنند و از ذکر نقاط ضعف خودداری می‌نمایند. به‌عنوان‌مثال، یک تولیدکننده خودرو ممکن است عملکرد بالای سوخت‌ مصرفی را تبلیغ کند، اما به عواقب زیست محیطی ناشی از استخراج مواد اولیه نپردازد. این نوع انتخاب‌گری در ارائه اطلاعات، به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که تصویر مثبتی از محصولات شکل دهند بدون آنکه از عواقب واقعی آن آگاه باشند.