تسهیلات تبصره ۱۶ قانون بودجه ویژه شرکت های دانش بنیان و فناور
اقتصاد ایران در سال‌های اخیر، شاهد تحولات متعددی بوده و دولت در تلاش است تا با اتخاذ سیاست‌های حمایتی به بهبود وضعیت اقتصادی افراد و کسب‌وکارها کمک کند. یکی از این ابزارها، تسهیلات تبصره ۱۶ قانون بودجه است که ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه به متقاضیان مختلف را شامل می‌شود.
این تبصره در راستای حمایت از گروه‌های مختلف جامعه از جمله زوج‌های جوان، خانواده‌های دارای فرزند و شرکت‌های نوآور و دانش‌بنیان تنظیم و تدوین شده است. تبصره 16 تسهیلات مختلفی مانند وام ازدواج، وام فرزندآوری، وام مسکن برای خانواده‌های دارای فرزند سوم به بعد و تسهیلات مرتبط با جهیزیه نوعروسان را شامل می‌شود.
علاوه بر این در حوزه کسب‌وکارهای نوآور نیز با هدف توسعه اشتغال و افزایش تولید، تسهیلاتی را برای شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان در نظر گرفته است که از طریق سامانه تسهیلات قابل اقدام است.
در این مقاله ایرانیان استارتاپ به بررسی جزئیات تسهیلات تبصره 16، نتایج این تسهیلات در سال‌های اخیر و مشکلات و چالش‌های اجرای آن می پردازیم.
تسهیلات تبصره 16 چیست؟
تبصره 16 یکی از بخش‌های مهم قانون بودجه کشور برای ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه در زمینه‌های مختلف است. این تبصره برای اولین بار در سال 1401 با هدف ایجاد یک سازوکار نوین برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و تقویت بنیان‌های اقتصادی جامع به قانون بودجه کشور اضافه شد. هدف اصلی این تبصره، تسهیل دسترسی افراد به تسهیلات مالی برای بهبود وضعیت معیشت و توسعه اقتصادی آن‌ها است.
تسهیلات تبصره 16 با پوشش حوزه‌های کلیدی شامل ازدواج، فرزندآوری، مسکن و حمایت از کسب‌وکارهای نوآور و دانش‌بنیان به‌عنوان یکی از محورهای اصلی سیاست‌های حمایتی دولت و با هدف تقویت بنیان خانواده، تشویق به فرزندآوری، تسهیل دسترسی به مسکن و حمایت از رشد کسب‌وکارهای دانش‌بنیان تدوین شده است.
دریافت تسهیلات برای هر یک از این حوزه‌ها، شرایط و الزامات خاص خود را دارد. روند اجرایی این تسهیلات ثبت درخواست، اعتبارسنجی متقاضیان و در نهایت پرداخت تسهیلات توسط بانک‌ها یا صندوق‌های پژوهش و فناوری را شامل می‌شود.
انواع تسهیلات تبصره 16
تسهیلات تبصره 16 با رویکردی جامع و با هدف رفع نیازهای مختلف جامعه طیف گسترده‌ای از حوزه‌های مختلف را پوشش می‌دهد که به شرح زیر هستند:
تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج
یکی از مهم‌ترین بخش‌های تبصره 16، تخصیص تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به زوج‌های جوان است. این تسهیلات با هدف کمک به زوج‌های جوان برای شروع زندگی مشترک به آن‌ها ارائه می‌شود و به یکی از پرطرفدارترین تسهیلات بانکی در کشور تبدیل شده است.
بر اساس آخرین آمار، 57 درصد از متقاضیان موفق به دریافت این تسهیلات شده‌اند. مبلغ وام ازدواج هر سال بر اساس قانون بودجه تعیین می‌شود و برای سال 1403، سقف این وام برای هر یک از زوجین به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
پیش‌نیازهای دریافت تسهیلات ازدواج شامل احراز شرایط سنی و ارائه مدارک معتبر ازدواج است؛ اما بااین‌وجود، طولانی‌شدن فرایند پرداخت وام و محدودیت منابع مالی برخی از بانک‌ها، از جمله چالش‌های پیش روی زوجین در دریافت این تسهیلات هستند.
تسهیلات تولد فرزند
تسهیلات تولد فرزند یکی دیگر از بخش‌های تبصره 16 است که با هدف حمایت از فرزندآوری و افزایش جمعیت به خانواده‌های دارای فرزند تازه متولد شده، اعطا می‌شود. این تسهیلات برای خانواده‌هایی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند، در نظر گرفته شده است و شامل وام قرض‌الحسنه با شرایط بازپرداخت طولانی‌مدت می‌شود.
در سال 1402 حدود 54 درصد از متقاضیان این تسهیلات، موفق به دریافت آن شده‌اند که این عدد نسبت به سال قبل 32 درصد افزایش داشته است. با وجود این رشد 32 درصدی هنوز هم مشکلاتی مانند کمبود منابع و طولانی بودن فرایندهای ثبت نام و پرداخت وام برای دریافت این نوع تسهیلات تبصره 16 وجود دارد.
تسهیلات ودیعه و خرید مسکن برای خانواده‌های دارای فرزند سوم به بعد
خانواده‌های فاقد مسکن که در سال 1399 به بعد صاحب فرزند سوم یا بیشتر شده‌اند، مشمول این تسهیلات می‌شوند. سقف تسهیلات در این بخش برای سال ۱۴۰۳ به ۱۲۰ میلیون تومان برای فرزند سوم و ۱۵۰ میلیون تومان برای فرزند چهارم می‌رسد و بازپرداخت آن بیست ساله است.
اما باوجود تخصیص منابع مقبول و شرایط مناسب این تسهیلات، تنها 13 درصد از اعتبارات پیش‌بینی شده برای این تسهیلات جذب شده است. این آمار بیانگر وجود چالش‌های جدی مانند مشکلات بانکی و کمبود منابع مالی است که از اجرای موفق این تسهیلات ممانعت می‌کنند.
تسهیلات جهیزیه ایرانی به نوعروسان
در تبصره 16 برای کمک به تأمین جهیزیه نوعروسان نیز تسهیلات در نظر گرفته شده است؛ اما این تسهیلات در سال ۱۴۰۲ با چالش‌های جدی از جمله ابهام در شرایط دریافت وام، استقبال کم متقاضیان و عدم هماهنگی بین بانک‌ها و نهادهای مرتبط مواجه شده؛ به همین دلیل سیاست‌های دولت برای ارائه این تسهیلات با شکست مواجه شده است.
تسهیلات تبصره 16 شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور
دولت با تخصیص تسهیلات و اعتبارات مختلف برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور، بخشی از تسهیلات تبصره 16 قانون بودجه سال ۱۴۰۱ را به این حوزه اختصاص داده است.
تسهیلات ارائه شده در این تبصره با هدف حمایت از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان و توسعه محصولات نوآورانه به شرکت‌هایی که دارای مجوز از پارک‌های علم و فناوری یا صندوق‌های پژوهش و فناوری هستند، اعطا می‌شود.
ارائه اظهارنامه مالیاتی معتبر، عدم زیان‌دهی در سال مالی قبل و داشتن درآمد عملیاتی حداقل دوبرابر مبلغ درخواست شده از جمله شرایط دریافت این تسهیلات هستند. سقف این تسهیلات تا ۳۵ هزار میلیارد ریال بوده و دوره بازپرداخت آن ۵ سال تعیین شده و اعتبارسنجی دقیق شرکت و افراد اصلی که در رأس آن قرار دارند، از الزامات دریافت این تسهیلات است.
بررسی عملکرد تبصره 16 در سال ۱۴۰۲
ارزیابی‌های انجام شده از عملکرد تبصره 16 در سال ۱۴۰۲ نشان از موفقیت نسبی در حوزه تسهیلات ازدواج و تولد فرزند دارد؛ به‌طوری‌که به ترتیب 57 درصد و 54 درصد از متقاضیان مشمول، موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند.
اما بااین‌وجود هنوز ارائه تسهیلات به بخش مسکن خانوارهای دارای فرزند سوم به بعد و جهیزیه ایرانی نوعروسان به دلیل چالش‌هایی همچون کمبود منابع و استقبال کم متقاضیان، نتیجه خوبی نداشته است. بااین‌حال در صورت رفع موانع موجود و بهبود فرایندهای اجرایی، می‌توان به بهره‌وری بیشتر تبصره 16 امیدوار بود.
کلام آخر
تبصره 16 قانون بودجه، گامی مهم در جهت حمایت از اقشار مختلف جامعه و توسعه و رونق اقتصادی کشور به شمار می‌آید. این تبصره با ارائه تسهیلات متنوع در حوزه‌های ازدواج، فرزندآوری، مسکن و حمایت از کسب‌وکارهای نوین، سعی کرده تا به بهبود معیشت مردم و تقویت بنیان‌های اقتصادی کشور کمک کند.
ارزیابی عملکرد تسهیلات تبصره 16 در سال ۱۴۰۲ نشان‌دهنده موفقیت‌های قابل توجه در برخی حوزه‌ها به‌ویژه در زمینه تسهیلات ازدواج و فرزندآوری بوده و افزایش قابل توجه میزان پرداخت تسهیلات در این دو حوزه، بیانگر تأثیرگذاری مثبت این سیاست‌ها بر تشویق به ازدواج و فرزندآوری است، اما در حوزه‌های دیگری مانند مسکن فرزند سوم و جهیزیه، چالش‌هایی همچون کمبود منابع و عدم استقبال عموم، عملکرد این تبصره را تحت تأثیر قرار داده است.
اگر شما هم به دنبال دریافت این تسهیلات هستید یا سؤالی درباره شرایط و نحوه دریافت آن دارید، با کارشناسان ما تماس بگیرید.
سؤالات متداول
- تسهیلات تبصره 16 چه حوزه‌هایی را شامل می‌شود؟
این تسهیلات شامل وام‌های ازدواج، فرزندآوری، مسکن برای خانواده‌های دارای فرزند سوم به بعد، وام جهیزیه و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور می‌شود.
- مدت‌زمان باز پرداخت تسهیلات تبصره 16 چقدر است؟
مدت‌زمان بازپرداخت تبصره 16 بسته به نوع تسهیلات و شرایط بانک عامل متفاوت و معمولاً بین 5 تا 20 سال متغیر است.
- کدام شرکت‌ها می‌توانند از تسهیلات شرکت‌های دانش‌بنیان بهره‌مند شوند؟
شرکت‌هایی که دارای مجوز از پارک‌های علم و فناوری یا صندوق‌های پژوهش و فناوری هستند، مشمول دریافت این تسهیلات می‌شوند.
